Uvodna beleška prevodioca
Ovdje dajemo, koliko nam je poznato za sada jedini srpski prevod Tomosa kojim je Carigradska patrijaršija pokušala da legalizuje federaciju ukrajinskih raskolničkih struktura pod nazivom „Pravoslavna crkva Ukrajine“. Tekst je preveden sa helenskog jezika, uz neprekidno konsultovanje zvaničnih prevoda na ukrajinski i engleski jezik koji su dostupni na zvaničnoj stranici Carigradske patrijaršije.
Vodeći se načelom da svaka Crkva i svaki čovjek najbolje govore sami o sebi i sami za sebe, nudimo srpskoj bogoslovskoj i crkvenoj javnosti ovaj spis. U njemu su do izražaja došla sva tendenciozna tumačenja i ideološka stremljenja današnje Carigradske dvorske teologije. Sam prevod je nastao za potrebe knjige koju spremamo za objavljivanje („Između tri Rima – crkvena, kulturna i idejna istorija rusьkog Pravoslavlja“), unutar koje će on biti propraćen dužim bogoslovskim komentarom.
Kako se u novovjekovnoj srpskoj kulturi i humanistici ustalio čitav jedan manir komentarisanja, davanja (kvazi)eskpertskih ocjena i vrjednovanja, mišljenja i klimanja glavom, molim sve uvažene prijatelje-čitaoce da eventualne jezičke i bogoslovske sugestije uredno pošalju na el.poštu prevodioca: darkodjogo@gmail.com budući da su mi, u bogomspasavanoj samoizolaciji od društvenih mreža podjednako nedostupne valjane i utemeljene koliko i jeftine i neutemeljene primjedbe i zamjerke. Svaka obrazložena sugetsija biće prihvaćena sa iskrenom blagodarnošću!
PATRIJARŠIJSKI I SINODSKI TOMOS KOJIM SE USPOSTAVLJA CRKVENI AUTOKEFALNI STATUS PRAVOSLAVNOJ CRKVI U UKRAJINI
VARTOLOMEJ, milošću Božijom
Arhiepiskop Konstantinopolja – Novog Rima
i vaseljenski patrijarh
„Pristupili ste gori Sionskoj i Crkvi prvorodnih“ (Jevr. 12, 22-23) blaženi Pavle, Apostol narodâ, govori svim vjerujućim, upoređujući Crkvu sa gorom po [Njenoj] pouzdanosti i stamenitosti i [smatrajući je, prikazujući je] nepomjerljivom i nesalomivom. Jer, iako jedno stado i jedno Tijelo Hristovo jeste i naziva se Crkva Božija, svugdje imajući ispovjedanje vjere pravoslavne, zajedništvo (zajednicu) svetih tajni u Duhu Svetome i neprekidnost [= kontinuitet] u apostolskom prejemstvu i kanonskom poretku, ali se [Ona] već od apostolskih vremena sastoji od pomjesnih i zemaljskih Crkava, kojima u unutrašnjim stvarima upravljaju njihovi sopstveni pastiri, učitelji i služitelji Jevanđelja Hristovog, naime, pomjesni episkopi i to ne samo po istorijskoj i svjetskoj važnosti ovih gradova i zemalja, već i po njihovim posebnim pastirskim potrebama.
Stoga, kako je najblagočestivija i najbogomčuvanija zemlja Ukrajina Višim Promislom utvrđena i uzveličana, ostvarivši potpunu političku nezavisnost i budući da su njeni državni i crkveni upravitelji više od trideset godina tražili njenu crkvenu samo-upravu, ponavljajući tako pređašnje slične molbe s vremena na vrijeme upućivane od strane naroda Najsvetijem Apostolskom Tronu Konstantinopolja, koji je dugim kanonsim predanjem obavezan da brine za svete pravoslavne Crkve koje se nađu u kakvim nužnostima [potrebama, teškoćama], a posebno za one sa kojima je oduvijek bila povezana kanonskim vezama, kakva je istorijska kijevska Mitropolija, naša Smirenost, zajedno sa preosveštenim našim mitropolitima i prečasnim u Duhu Svetome ljubljenom braćom i saslužiteljima, u posebnoj brizi za Veliku Crkvu Hristovu pred pravoslavnim svijetom, a zarad liječenja dugovremenih raskola i podijela u pomjesnim Crkvama, jednomisleno utvrđujemo i proglašavamo da je cijela Pravoslavna Crkva koja se nalazi u granicama politički uređene i potpuno nezavisne države Ukrajine, sa njenim mitropolijama, arhiepiskopijama i episkopijama, sa njenim manastirima i parohijama i sa svim njenim crkvenim ustanovama, koja dejstvuje pod [pokrovom] Osnivača jedne, svete, saborne i apostolske Crkve, bogočovječanskog Gospoda i Spasa našeg Isusa Hrista, postoji na dalje (kao) kanonski autokefalna, nezavisna i samo-upravna, imajući i priznavajući kao svog prvenstvujućeg u svim crkvenim stvarima njenog kanonskog predstojatelja koji će nositi titulu „Njegovo Blaženstvo Mitropolit kijevski i cijele Ukrajine“ – bez ikavog zakonitog dodatka ili oduzimanja bez dozvole Crkve Konstantinopolja – koji je prvojerarh predsjedavajući Svetog Sinoda, koji će se godišnje sastojati od arhijerejâ koji će [u sastav Sinoda] biti naizmjenično pozivani po njihovom starješinstvu, iz reda onih koji kao arhijereji služe [dosl. „arhijerejstvuju“] u geografskim granicama Ukrajine. I tako će se upravljati stvarima Crkve u ovoj zemlji, kako proglašavaju božanstveni i svešteni kanoni, slobodno i u Duhu Svetome i neometano, daleko od svakog spošašnjeg miješanja.
Uz to, ovim potpisanim patrijaršijskim i sinodskim Tomosom, priznajemo i prošglašavamo ovu autokefalnu Crkvu u granicama suverene Ukrajine našom duhovnom kćerkom i preporučujemo svim Pravoslavnim Crkvama u ikumeni da je priznaju i pominju je po imenu „Najsvetija Crkva Ukrajine“, sa sjedištem u istorijskom gradu Kijevu, koja ne može da postavlja episkope ili osnuje zagranične oltare [= episkopije ili parohije u inostranstvu], dok se oni već postojeći, prema [kanonskom] poretku, povinuju Vaseljenskom Prestolu, koji ima kanonsku kompetenciju nad dijasporom, već će svoju jurisdikciju ograničiti teritorijom države Ukrajine. I dajemo ovoj autokefalnoj crkvenoj vlasti sve odgovarajuće privilegije i suverena prava, tako da će od sada Mitropolit kijevski i cijele Ukrajine pominjati „sve episkopstvo pravoslavnih“ tokom liturgije, dok će oko njega okupljeni zbor najsvetijih arhijereja pominjati njega kao prvojerarha i predstojatelja Najsvetije Crkve u Ukrajini. A što se tiče stvari koje se tiču unutrašnjeg crkvenog upravljanja, o njima će prosuđivati, rasuđivati i odlučivati apsolutno on i Sveti Sinod, sljedujući jevanđeoskim i drugim učenjima, u skladu sa sveštenim Predanjem i prečasnim kanonskim odredbama naše Svete Pravoslavne Crkve, kao i sa učenjem i zapovijesti 6.kanona Prvog Vaseljenskog sabora u Nikeji koji nalaže da „ukoliko je, međutim, izbor bio u zajednici i blagoslovom svih, i po crkvenom pravilu, a dvojica ili trojica se iz sopstvenog častoljublja usprotive, neka važi glas (izbor) većine“ zadržavajući i dalje pravo jerarsima i drugim kliricima da podnose apelacione molbe Vaseljenskom Patrijarhu, koji ima kanonsku odgovornost da donosi neporecive [bezapelacione, konačne, takve na koje se ne može uputiti apelacija] sudske odluke u stvarima episkopâ i drugih klirika u pomjesnim Crkvama, u skladu sa devetim i sedmim sveštenim kanonom. Četvrtog vaseljenskog halkidonskog sabora .
Uz gore rečeno, objavljujemo da Autokefalna Crkva u Ukrajini za svoju glavu poznaje Najsvetiji Apostolski i patrijaršijski Presto, upravo kao i ostali patrijarsi i predstojatelji, i ima, sa drugim kanonskm obavezama i odgovornostima, kao svoje najprevashodnije poslanje (= misiju) očuvanje naše pravoslavne vjere neokrnjenom kao i nenarušenog kanonskog jedinstva i zajedništva sa Vaseljenskim Patrijarhatom i drugim pomjesnim Pravoslavnim Crkvama. I dalje – Mitropolit kijevski i cijele Ukrajine, kao i arhijereji Najsvetije Crkve Ukrajine, od sada će biti birani u skladu sa uredbama božanskih i sveštenih kanona, kao i prema odnosnim odredbama njenog Ustava, koji će u svemu biti u skladu sa ovim Patrijaršijskim i sinodskim tomosom. Svi arhijereji su dužni da bogoljubivo pastirstvuju narod Božiji, napredujući u strahu Božijem, miru i slozi u njihovoj zemlji i Crkvi.
Ipak, kako bi se sveza duhovnog jedinstva i povezanosti svetih Božijih Crkava u svakom pogledu sačuvala neumanjenom – jer nam se predade da „čuvamo jedinstvo Duha svezom mira“ (Efes.4,3), Njegovo Blaženstvo Mitropolit kijevski i cijele Ukrajine dužan je da spominje, prema drevnim predanjima Svetih Otaca, Vaseljenskog Patrijarha, Njihova Blaženstva Patrijarhe i druge predstojatelje pomjesnih autokefalnih Crkava, prema posljedovanju diptihâ, prema kanonskom poretku, zauzimajući njegovo odgovarajuće mjesto poslije predstojatelja Crkve čeških zemalja i Slovačke i u sveštenim diptisima i na crkvenim sabranjima
U isto vrijeme, Pravoslavna Crkva u Ukrajini preko svog Predstojatelja ili kanonskog mjestobljustitelja kijevskog Prestola, dužna je da učestvuje u povremenim međupravoslavnim savjetovanjima po bitnim kanonskim, dogmatskim i drugim pitanjima, prema od početka (predanom i) održanom sveštenom običaju Otaca. Prvojerarh, nakon svoga ustoličenja, takođe je dužan da odmah razašalje potrebna mirna pisma o sveme uspostavljanju kako Vaseljenskom Patrijarhu, tako i drugim Predstojateljima, kao što i on ima pravo da ih od strane njih prima, započinjući svoju Mirnu Posjetu od Prvoprestone Crkve Konstantinopolja, kako je uobičajeno, dobijajući od nje Sveto Miro radi potvrde duhovnog jedinstva sa njom. U slučaju većih pitanja crkvene, dogmatske ili kanonske prirode, Njegovo Blaženstvo Mitropolit kijevski dužan je da se, u ime Svetog Sinoda njegove Crkve, obrati našem najsvetijem patrijaršijskom i vaseljenskom Prestolu, tražeći njegovo autoritativno mišljenje i pouzdano razumijevanje, dok će prava Vaseljenskog Prestola nad Egzarhatom i sveštenom stavropigijom biti neokrnjena.
Dakle, na osnovu svega gore navedenog i na osnovu ovih uslova, naša Sveta Velika Crkva Hristova blagosilja i proglašava Pravoslavnu Crkvu u Ukrajini autokefalnom, prizivajući na časnu jerarhiju (koja služi) na ukrajinskoj zemlji, njen čestiti klir i njen blagočestivi narod izobilne darove Božije iz neiscrpne riznice Presvetoga Duha, moleći se da Prvi i Veliki Arhijerej Isus Hristos, zastupništvom preneporočne i preblagoslovene Vladičice naše Bogorodice i uvijek Dijeve Marije, svetog i slavnog ravnoapostolnog kneza Vladimira, svete i preslavne kneginje Olge, prepodobnih i bogonosnih Otaca naših podvižnika i monaha Kijevske (kijevsko-pečerske) lavre i drugih manastira, neka zauvijek ukrijepe Autokefalnu Crkvu Ukrajine, koja se na ovaj način od sada računa u tijelo Jedne, Svete, Saborne i Apostolske Crkve i neka joj podare blagostojanje, jedinstvo, mir i porast u slavu Njegovu i Oca i Svetoga Duha.
Sve ovo što vam je na ovaj način promišljeno i rasuđeno i sa radošću javljeno iz čestitog Središta Pravoslavlja, sabrono je utvrđeno, o čemu ovaj se izdaje ovaj Patrijaršijski i sinodski tomos, na trajno čuvanje, napisan i potpisan u Kodeksu Velike Crkve Hristove u Konstantinopolju, uručen u identičnoj i tačnoj kopiji (primjerku) Njegovom Blaženstvu gospodinu Epifaniju, Predstojatelju Najsvetije Crkve Ukrajine i Njegovom Prevashodstvu (Ekselenciji) predsjedniku zemlje gospodinu Petru Porošenku, u svrhu stalnog dokaza i neprekidne potvrde.
Ljeta 2019, januara 6.
Indiktiona 12.
+ Vartolomej, konstantinopoljski, u Hristu Bogu odlučuje
+ Pantelejmon vrijulski
+ Genadije, italijanski i malteški
+ Avgustin, njemački
+ German, tranupolski
+ Evangel, njudžerzijski
+ Kirilo, rodoski
+ Evgenije, retimonski i avlopotamski
+ Amvrosije, korejski
+ Konstantin, singapurski
+ Arsenije, austrijski
+ Hrizostom, simijski
+ Natanail, čikaški
