Vaskrsli Hristos

Hristos je vaskrsao trećega dana pošto je pogreben. Biblijska svedočanstva, kao i kasnija crkvena ikonografija i himnologija, nagoveštavaju Vaskrsenje posredno, odnosno, preko znakova kao što su prazan grob, anđeo Gospodnji koji oslobađa ulaz do rake, pogrebni „pokrovi” koji „sami ležahu”. Ne određuje se i ne opisuje neki konkretan trenutak kada mrtvo Hristovo Telo ponovo oživljava i vaspostavlja biološke funkcije, kao što se zbivalo sa mrtvima koje je Hristos podigao za vreme svoga javnoga života. Postoji, međutim, iskustvo i svedočanstvo o Njegovim telesnim javljanjima posle Vaskrsenja: Vaskrsli Hristos javlja se ženama mironosicama i putnicima za Emaus, javlja se skupu učenika u „gornjoj odaji” u Jerusalimu i na obalama Tiverijadskog jezera.

Po iskustvu i uverenosti Crkve, Vaskrsenje Hristovo se razlikuje od vaskrsenja mrtvih koja je On isti ostvario za svoga zemaljskog života. U mrtvom Lazarevom telu ili u telu sina Nainske udovice ili pak Jairove kćeri, Hristova gospodarska zapovest vaspostavlja umrtvljene funkcije života – kao što je u slučaju drugih čudesa vaspostavljao neke pojedinačne funkcije: vtatio je vid slepome, sluh i govor gluvonemome i hod uzetome – pa ipak, telo vaskrsnutih ljudi ostaje propadljivo i smrtno. Svi oni su jednom umrli pa zatim opet, jer je njihovo telo koje je jedanput vaskrsnuto, kao i pre vaskrsenja, ostalo potčinjeno posledicama ljudskog pada, odnosno, nužnosti propadljivosti i smrti.

Vaskrsenja mrtvih, koja su opisana u Svetom Pismu, za ljudske oči predstavljaju zadivljujući primer sile Božije, odnosno Njegove slobode od svake prirodne ograničenosti. Ta sila može da ukine prirodne zakone, ali ne može da promeni način postojanja prirode. Takva promena ne nameće se spolja nego je samo plod lične slobode, tj. dostignuće te slobode. […] Ličnost je ono što ipostazira život i postojanje – ipostazira ga ili kao prirodnu samostalnost (potčinjavajući postojanje uslovljenostima tvarnoga) ili kao fakt ljubavnog odnosa i erosne zajednice sa Bogom (oslobađajući postojanje od propadljivosti i smrti). Ali ljubav i eros se spolja ne nameću nego predstavljaju plod lične slobode.

To dostignuće slobode dobilo je punoću od strane Hrista na krstu i egzistencijalno se projavilo Njegovim Vaskrsenjem. Svojim poslušanjem do smrti volji Očevoj, Hristos je svoju ljudsku prirodu doveo do potpunog odricanja od svake pretenzije za egzistencijalnom samostalnošću, a postojanje prirode preneo na odnos ljubavi i na slobodu poslušanja Bogu. Ta priroda, koja svoje postojanje crpi iz odnosa sa Bogom, ne umire. Jer, iako je stvorena, ona sada postoji na način nestvorenoga a ne na način stvorenoga.

Vaskrslo Telo Hristovo je materijalno telo, tvarna priroda. Razlikuje se, međutim, od tela drugih koji su vaskrsnuti – ono sada već postoji na način nestvorenoga, na način slobode od svake prirodne uslovljenosti. Prema tome, iako je ono vidljivo i opipljivo, sazdano od tela i kostiju (Lk. 24, 39), iako može da uzima hranu kao i sva druga tela (i vaskrsli Hristos jede med i ribu pred očima svojih učenika – Lk. 24, 42), iako su na Njemu opipljivi ožiljci od rana koje je zadobio, ipak to isto Telo ulazi u gornju odaju i pored toga što su „vrata bila zatvorena” (Jv. 20, 19) i u Emausu postaje nevidljivo posle lomljenja hleba (Lk. 24, 51), ustoličavajući čovečiji „prah” u slavu božanskog života.

Promena u načinu postojanja Hristove čovečanske prirode, posle Njegovog Vaskrsenja, u Jevanđelju je opet iskazana posredno – nije je moguće definisati i opisati uz pomoć objektivnih kategorija koje su određene našim opštim svakodnevnim iskustvima. Naznačena je „drugačijost”: On je prepoznatljivi „Sin čovečiji” ali u „drugom obličju” (Mk. 16, 12). Marija Magdalina u vrtu kraj groba pomišlja da je On gradinar. Dva putnika na putu za Emaus smatraju ga slučajnim putnikom. Učenici koji ribare u Tiverijadi čuju ga kako im traži „nešto za jelo” i opet ne pomišljaju da je On taj koji ih čeka na obali. Svi ga otkrivaju iznenada i sa potpunom uverenošću, ali tek pošto su prethodno bili u zabludi. Šta je to što ga u načelu čini drugačijim i što mora da se prevaziđe da bismo ga mogli prepoznati? Sigurno nešto što se ne može izreći, nego se samo može doživeti.

Ako se odnos sa Njim zaustavi na vidljivoj individualnosti tada nije moguće prepoznati ipostas, oslobođenu od individualne samostalnosti. Ne znamo i ne možemo da opišemo ovo iskustvo, usuđujemo se samo da mu se hermeneutički približimo preko događaja koji su sa tim u vezi: Telo Vaskrsloga Hrista je čovečanska priroda, slobodna od svakog ograničenja i od svake nužnosti to je čovečansko telo od mesa i kostiju koje, ipak, ne crpi život iz svojih bioloških funkcija nego se u istinsko postojanje ipostazira zahvaljujući ličnom odnosu sa Bogom, a samo taj odnos sačinjava i oživotvorava to Telo.

Izvor: Hristo Janaras, Azbučnik vere, prev. S. Jakšić, Novi Sad 2000, str. 169–172.